19 July 2013

KOHHRAN LEH MODERNISM

Modernism kan tih hian, a awlsam thei ang bera kan sawi dawn chuan; tunlai taka tih dan thar leh ngaihdan thar mai a ni ti ila; kan sawi sual tam awm lo ve. Modernism leh Liberalism hi hman kawp a ni fo bawk tih hre tel ila, a tha awm e. Kohhhran leh Modernism kan sawi dawn chuan, kawng hnihin a sawi theih ang a- A chhe zawng leh a tha zawng te-in kan sawi thei ang. A chhe zawnga nghawng a neih dan leh a tha zawnga nghawng a neih dan tlem sawi kan tum dawn a, i ngaihdan nena inmil thei ngang lo chu chhinchiahin; hnawl ngam la. Chutiang taka belhchian dawl leh thudik hnialna tur awm lo a nih erawh chuan THUDIK pawmtlak ngei a ni tih pawm ngam thung ang che!!

Modernism zia chu capitalism, individualism, materialism, consumerism, scientism leh adt. an ni. Heng nawmsakna leh sum leh pai lama hlawhtlinna te hi sakhuana leh Pathian hriatna tel lo pawha neih theih nia hriatna hian sakhuana leh Pathian hi tangkai lo nia hriatnaah mite a hruai luta, death of God theology pawh a lo chhuak ta hial a. Thangthar hriatna zau tak tak nei ten khawvel hmun danga an tihdan an zir meka, thlarau khawvelah pawh hian mi nazawng rin aiin an lo kal thui tawh awm e. Satanism, occult, witchcraft, atheism adt hian min luhchhuah tan mek a ni.

Modernism/Liberalism ho chuan, “Pathian lehkhabu chhung thu chauhva innghat lova mihring finna leh remhriatna te, Kohhran thurochhiah (Traditions) thleng pawhin kan innghat tel tur a ni” (we must rethink and adapt our concept of God and truth to fit with modern culture and modes of thinking) an ti a. Pantheism/Naturalism ho chuan, "Everything is god" an ti a. Polytheism ve ho thung chuan, "There are many gods" an ti bawk a. Atheism erawh chuan, "There is no God" an tih laiin, Monotheism chuan erawh chuan, "There is only one God" an ti bawk. Pawm dan leh ngaihdan tam tak karah Modernism/Modernists bik hi kan thlur bing dawn a ni.

A CHHE ZAWNGIN-

India hnampa Mahatma Gandhi khan, "Isua insawi hi ka duh a, a zuitu te erawh ka duh lo, inzui Isua inang lo em a" (I like your Christ, but I do not like your Christians, your Christians are so unlike your Christ) a lo ti tawh a nih kha.

Modernists (tunlai zirtirna pawmtute) avangin, tunlaiah Sakhaw hrang hrang a lo tam ta a. Chung sakhaw hrang hrang betu te zingah pawh chuan Pawl (denomination) hrang hrang a lo pung chho zel a. Hengte hi eng nge avang leh chhan kan chhui dawn chuan-mihring thiamna leh finna pung chho zelah-sakhaw bu chhung thuziak pawm dan leh hrilhfiah dan hrang hrang mifingte leh hruaitute an neih vang a ni ber awm e.

A English hian dah ta mai ila, tunlai zirtirna pawm tute chuan hetiang hian an lo sawi nghe nghe. We, Modernists claims that religious truths are subject to constant reinterpretation in the light of modern knowledge; therefore, new and more advanced concepts are required to express modern thought and progress. A rapthlak hle. Modernist te ngaihdanah chuan, leilung indin chhoh danah pawh, Genesis 1:1-2 "A tirin Pathianin lei leh van a siam a.Tin, lei hi a chhiaa a ruak ngawt a ni a; tui thuk tak chung chu a thim mup a. Pathian Thlarau chuan tui chungte chu a awp reng a" han tih teh ngawt pawh hi an ring hek lo. Lei leh Van a siam thu a sawi zo chiah a, a chhia-a a ruak ngawt a nih thu in a chhunzawm leh lawi si a. Lei chu siam chawp ni lovin, siam nawn (re-creation) a nih an ring a. Hemi chungchangah hian, Gap Theory te pawh an chhawpchhuakin an tuipui hle bawk.

Dr. Matt Ridley, Sex Education Specialist, USA chuan, kum 2050-ah chuan, "Mitin hian hnathawh tur leh tihtur pawimawh tak neia kan hmanhlelh avang te, leh intih-hlimna chi hrang hrang a tam tawh dawn êm avangin, ngaih pawimawh êm êm a hlawh tawh dawn lova, sex pawh hi intih-hlimna satliah ang lekah kan ngai tawh dawn a ni" a ti. Human Cloning te, Mipa-nau pai te, Test-tube Baby te a lâr tawh dawn êm avangin Sex hi kan ngainep tawh hle ang, a ti hial a ni.

Kan sawi tak-te khi khawvelin changkanna leh hmasawnna a thlir dan (Secular Perspective of Modernism) a ni a. Thil hi a chhe-zawngin an lo thlir bik hauh lo tih a lang chiang hle. Amaherawhchu, khi’ng changkanna leh hmasawnna-te khian hringnun-ah eng ang in nge a chhe zawngin nghawng a neih ang? tih lam erawh an chhui phak lo va, chhui nachang an hre lo ve thung. Hei hi a chhan ber chu, he lei-ah bak hian beisei dang an neih loh vang a ni.

A dawt lehah chuan Kohhran hotu, Tunlai Inzirtirna Pawmtute Modernists hmang hian, Pathian Thu tihnepna hna a thawk zel a. September Ni 30, 1952 khan America NCC chuan Revised Version chhuah a, chutiang bawkin Saprama WCC (World Council Of Churches) zawmtu kohhran ho leh British And Foreign Bible Societies tangrual chuan The New English Bible (NT) kha March Ni 14, 1951 khan a chhuah ve leh ta a. Kum 1996 khan American Bible Society chuan Today's English Version an chhuah a, chu chu United Bible Society chuan a pawmpui nghe nghe a-Khawvel pumpuiin an hman tur Holy Bible a ti chhuak ta a nih kha. Hebrai leh Greek tawng atangin an letling zeng pawh a ni tawh lova, an duh dan danin an siam rem chawp a ni tawh zawk. A nihna takah chuan, Bible Society Of India (BSI) kan tanpui pawh hian, Bible diklo chhu tura tanpui ang lek fang kan ni ta a ni!! Harh a hun e...!!

A THA ZAWNGIN-

Kum 1964-ah Mizoram Political Party a lo din tan khan, Pastor te an tel thuk hle!! Unit ah te, block ahte leh rampum huapah an tel tih kan hria. Chu chu kohhran-in a khap loh avangin dem tur an awm lo. Pastor-te politics a an telna kha Mizo Union a ni deuh ber a, hei pawh hian chhan a nei niin alang. Zalen Pawl (UMFO) ah tlem an tel bawk awm e. Kum 1946-1952 vela Pastor-te Politics-ah awn lam nei a an inrawlh ve avangin Kohhranin a tuar ta a, member an hloh a, an inpumkhatna a tlahniam tih hriat a ni bawk.

Mahse, hun a lo kal zela, kum 1994 ah Gospel Centenary kan lawm a. Kum za zen zawn kan lo Kristian ta a. A chunga kan sawi tak Politics-ah kan Kohhran Pastor le hruaitute an tel ta ngai lo. Modernism vang liau liau a ni ka ti thei awm e.

Ze nghet kan tlachham a, Mind Set kan nei hek lo. Mizo te hian mi dang entawn nun kan tlachham a. Mi intihhmuh erawh kan awlsam lawi a, kan awlsamzia hi kan chhiatpuina tam tho mah se, kan thatpuina a la tam rih chuan alang. Politics-ah vaiho tih dan leh zia kan zir chak a, sakhaw thilah Sapho kan entawn tam bawk. Sakhaw ngaihsak hnam kan ni a, tih danah Mizo zia zui aiin Sapho kan zui thui bawk.

Entawna intihhmuh ka uar avangin ram leh hnam a thang duang a, sakhaw thilah lek phei chuan; heti taka kan ram a thang duang hi, entawn leh intihhmuh kan awlsam vang a ni ngeiin a lang. Hmanlai kan khawtlang nun kha hnam bing khawsakna nun (Premitive Socialistic Society) a ni a, Chuta tang chuan Modernism leh mahni tana chakai khawrhna (Individualism) nunah kan lut a, chung thil thar chuan khawtlang leh sakhua nun a ti danglam dawrh ta mai a ni.

Sawi tur tam tak a awm thei ang, a sei lutuk dawn a, a tawp ka'n khar dawn ang e. A chhiatna tam tak a awm rualin, a thatna tam tak sawi tur pawh a awm ngei ang. Sawi leh inhnialna tawp thei lo tur thu khat a ni ve a, keimah nia a nghawng dan a zir te pawhin a thatna leh chhiatna tam tak a awm thei awm e. Modernism hian kohhranah nghawng tha a nei emaw nei lo emaw lam kan sawi bik lova, kan hrut rual thuak thuak mai a ni tih hria ila a tha awm e.

Source: Internet on Modernism, Mizoram Kum 100 (Synod Literature And Publication Board), Mizo Sakhua by (Rev. Saiaithanga), Mystery of Religions by George L. Hnamte, Mizoram Buai Leh Kohhran by (Rev. Dr Lalngurauva) and www.misual.com

7 comments:

  1. Ka Nau, a Tha hle mai... Copy save hmaks e :)

    ReplyDelete
    Replies
    1. Pu John, ka lawm hle mai. B.Sc (Phy) ka zawh lawmna post a ni bawk e :) Ka ziak kim lovin, a awmzia pawh ka phawk chhuak tak tak pawh ka ring chuang lo ve.

      Delete
  2. BSc i zo tawh maw? A va lawmawm ve. Min hrilh ve tur alawm. Congrats.

    ReplyDelete
  3. Dr.Matt Ridley-a sawi i tih khi ni thei tur tak pawh niin a rinawm.
    Entawna intihhmuh kan uar i tih a dik hle mai. Hei vang hian keimahniah ze nghet a awm loh phah, entawn tur tharlam kan zuan zel si a.
    Hun ren lovin han ziak thui deuh la, chhiar chhunzawm a chakawm khawp ang.

    ReplyDelete
  4. Dr. Matt Ridley-a sawi i tih khi a dik duh hmel hle mai.
    Entawna intihhmuh kan uar avang hian ze nghet pawh kan nei lo, entawn thar a lo awm leh zel si a, kan thle kawi kan thle kawi niin a lang.
    Hun ren lovin han ziak la, chhiar zel a va chakawm ve le!

    ReplyDelete
  5. Nia, a sei lutuk ka hlau a, ka'n pawt tawi maw le...

    ReplyDelete